پیامبر رحمت(ص)؛ منادی وحدت و انسجام اسلامی 

به گزارش آستان نیوز، خاتم انبیا، حضرت محمد(ص)، پس از پی‌ریزی جامعه نبوی، با انجام راهکارهایی وحدت‌بخش، روحیه وفاق و همدلی را در جامعه اسلامی تقویت کردند؛ الگویی که امروز نیز می‌تواند با ایجاد همبستگی و انسجام بین مسلمانان، آن‌ها را همچون ید واحده علیه دشمنان قسم خورده خدا و دین مبین اسلام قرار دهد.
به مناسبت سالروز ولادت نبی مکرم اسلام(ص) و روز اخلاق و مهروزی و ایام هفته وحدت، در همین زمینه با آیت‌الله مهدی زمانی فرد، استاد مدرسه میرزا جعفر دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(ص)، گفت و گویی انجام دادیم که در پی می‌آید.

گفت و گو را با بررسی مفهوم وحدت و انسجام اسلامی آغاز کنیم. در قرآن و احادیث پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) بارها به وحدت مسلمین تأکید شده است؛ چرا مسلمانان باید به جای تفرقه و توجه به اختلافات مذهبی، با یکدیگر همبستگی داشته باشند؟

وحدت اسلامی یکی از تاکیدات دین مبین اسلام است؛ خداوند در آیه 46 سوره مبارکه انفال می‌فرماید: «وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ  وَاصْبِرُوا  إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ»؛ این آیه فلسفه تاکید بر وحدت را بیان می‌کند و می‌فرماید: اگر با هم نزاع داشته باشید و دچار تفرقه بشوید، بنیان جامعه سست و عظمت و شوکت شما شکسته می‌شود. 
بنابراین دلیل اینکه در دین مبین اسلام تاکید فراوانی به وحدت جامعه اسلامی شده است حفظ شوکت، عظمت و اقتدار مسلمانان، در سایه وحدت است. 

امام خمینی(ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، ایام ولادت حضرت ختمی مرتبت(ص) را  هفته وحدت نامیده‌اند؛ دلیل این نام‌گذاری چیست؟

همانطور که عرض کردم وحدت مسلمانان از تاکیدات قرآنی و مسائل مهم اسلام است و ما می‌دانیم که وحدت همیشه نیاز به محوری واحد دارد که همه حول آن با یکدیگر اتحاد پیدا کنند. از آنجاکه حضرت محمد(ص) شخصیتی کامل و نقطه مشترک تمام فرق اسلامی هستند، همه به مسلمانان به ایشان اعتقاد دارند و هیچ محوری در دین مبین اسلام قوی‌تر و شایسته‌تر از وجود نازنین رسول اکرم(ص) نیست، فاصله بین 12 ربیع الاول(میلاد پیامبر(ص) به روایت اهل سنت) و ، هفدهم ربیع الاول(ولادت حضرت محمد به روایت شیعه) هفته وحدت نامیده شده است.

رسول گرامی اسلام(ص)، به عنوان وحدت‌آفرین امت اسلامی، برای پی‌ریزی جامعه نبوی و ایجاد وحدت در بین مسلمانان چه اقداماتی انجام دادند؟

پیامبر اکرم(ص) با اینکه در جامعه‌شان ابتدا تشتت عجیبی حاکم بود بین دو قبیله بزرگ اوس و خزرج، که سال‌ها با هم دشمن بودند انس و الفت ایجاد کردند.
آن حضرت برای برقرای وحدت در جامعه اسلامی، به سه راهکار مهم عنایت داشتند؛ نخستین اقدام ایشان، ایجاد پیوند برادری بین افراد جامعه اسلامی بود. آن حضرت چه در زمانی که در مکه بودند و چه در زمانی که به مدینه هجرت فرموند؛ دو بار، بین یاران خودشان عقد برادری خواندند. یعنی میان هر دو نفر به عنوان دو برادر دینی، با یکدیگر عقد اخوت بستند که این مساله بنیان وحدت را جامعه تقویت و تحکیم کرد.
دوم اینکه پیامبر(ص) برای ایجاد وحدت در جامعه اسلامی، امتیازات توهمی طبقاتی، نژادی و اقتصادی را از بین بردند و طبق دستورالعمل قرآن کریم که فرمود: ا«ن اکرمکم عندالله اتقیکم» تقوا را ملاک کرامت و برتری افراد عنوان کردند.
آن حضرت، امتیازات طبقاتی مثل برتری گروه  خاص بر دیگران، امتیازات نژادی مثل برتری عرب بر عجم و امتیازات اقتصادی مثل امتیاز اشراف و ثروتمندان بر فقرا را از بین بردند. لغو این امتیازات طبقاتی سبب ایجاد روحیه وحدت در جامعه اسلامی شد.
 پیامبر(ص) در یکی دیگر از بیانات خود فرموده‌اند: «لا حسب و لا نسب الا بالتقوی»، حسب ونسب را کنار بگذارید تقوا ملاک برتری است.  وجود نازنین رسول اکرم(ص) در رفتار عملی‌شان نیز مساله را نشان دادند؛ چنانکه موذن ایشان، بلال حبشی، یک فرد سیاه پوست بود و با این عمل نشان دادند که تبعیض نژادی غلط است.
حضرت محمد در جای دیگر فرموده‌اند: «لا فَضلَ لِعَرَبيٍّ على عَجَميٍّ ، و لا لعَجَميٍّ على عَرَبيٍّ ...» عرب بر عجم ، و عجم  بر عرب و سفید پوست بر سیاه پوست هیچ فضیلتی ندارد و ملاک برتری تقواست. 
سومین راهکار رسول اکرم(ص) برای ایجاد وحدت، دادن شناخت کافی به مسلمانان نسبت به دشمنان اسلام بود. اگر ما دشمن و نقشه‌های او را بشناسیم و بدانیم که حربه بزرگ دشمن برای نفوذ در جامعه اسلامی، ایجاد تفرقه و تنازع بین افراد است، عکس العمل متقابلی نشان خواهیم داشت. 
این کاری است که پیامبر(ص) انجام دادند و وقتی مسلمین دشمن خود را شناختند، مسیری برعکس دشمن در پیش گرفتند و این مساله در ایجاد وحدت اسلامی پیامبر اسلام(ص) بسیار موثر بوده است.

حضرت محمد(ص)، بزرگ‌ترین الگو و نماد فضایل اخلاقی هستند. در روایتی از پیامبر(ص) نیز هدف از بعثت ایشان تکمیل مکارم اخلاقی عنوان شده است. اخلاق نیکو و حسنه پیامبر در جذب غیرمسلمانان به اسلام، تبلیغ دین اسلام، تقویت روحیه وفاق و همدلی در جامعه اسلامی چه تأثیری داشت؟

خداوند در آیه 159 سوره مبارکه آل عمران به پیامبر(ص) می‌فرماید:« فبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ  وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ  فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ  إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ».در این آیه خداوند متعال تاثیر اخلاقی رسول اکرم(ص) را در ایجاد روحیه وحدت در جامعه بیان می فرماید و می‌فرماید: پیامبر(ص) به دلیل رحمت الهی  اخلاقی انعطاف پذیر داشتند. خداوند در ادامه می‌فرماید: اگر درشت‌خو بودی و اخلاق نیکو نداشتی همه از دور تو پراکنده می‌شدند. 
این آیه نشان می‌دهد که وحدت، ناظر بر اخلاق نیکو و حسنه رسول خداست و به دنبال این خداوند سه دستوارلعمل را برای پیامبر(ص) بیان می‌کند: اول اینکه برای اینکه روحیه همدلی حفظ شود از تقصیرات و کوتاهی‌های افراد بگذر و آنها را عفو کن. گاهی اوقات افراد نسبت به مسئولین ممکن است خطاها و درشتی‌هایی داشته باشند، برای حفظ روحیه وحدت، حاکم و مسئول جامعه اسلامی باید با مهروزی گذشت کند و از این اشتباهات بگذرد.
خداوند در دستورالعمل دوم می‌فرماید: برای آنها استغفار کن؛ یعنی نه تنها از گناه آن‎ها شخصا بگذر از خداوند هم بخواه که در رابطه با معصیتی که آنها انجام داده‌اند، خدا هم از آنها بگذرد. این نکته بار دیگر روحیه مهروزی رسول اکرم (ص) را نشان می‌دهد.
در دستورالعمل سوم، خدا به پیامبر(ص) می فرماید: «و شاورهم فی الامر». یعنی با مردم در مسائل اجتماعی مشورت کن و به آنها شخصیت بده و در امور جاری حکمرانی از آنها استفاده کن. 
وقتی مردم احساس کنند که مسئولین آن‌ها را در مسائل مهم مشارکت داده و از نظرات آنها استفاده می‌کنند، روحیه امید در آنها به وجود می‌آید و به مسئولانشان اعتماد می‌کنند. پس امید و اعتماد دو سرمایه مهم برای ایجاد همدلی و وفاق ملی و وحدت و انسجام در جامعه اسلامی است.

در عصر حاضر، با توجه به شرایط کنونی جهان اسلام و تجاور آمریکا و رژیم صهیونیستی به کشورهای اسلامی،  چطور می‌توان با تأسی به پیامبر(ص) و الگوگیری از سیره ایشان، وحدت را در بین امت اسلامی رواج داد؟
ما در شرایط فعلی نیازمان به وحدت و انسجام ملی همانگونه است که در زمان رسول اکرم(ص) بود؛ شرایط بسیار مهم و حساسی است و بر اساس روشی که پیامبر(ص) داشت در چهار محور می‌توانیم از آن حضرت الگوگیری کنیم.
محور اول، مهرورزی به افراد جامعه و  محور دوم، تاکید بر مشترکات اسلامی است؛ اگرچه ما در اسلام شاهد فرقه‌های گوناگون هستیم ولی مشترکات ما بیشتر از اختلافاتمان است. قبله، پیامبر(ص)، کتاب و تمام هویت اعتقادی ما یکی هست. پس ما محورهای اتحاد زیاد داریم و باید با تاکید بر آن‌ها متحد شویم.
سومین الگویی که می‌توانیم از پیامبر(ص) در وحدت اسلامی بگیریم حذف امتیازات طبقاتی موهوم است مثلا در برخی از کشورهای عربی تاکید بر عربیت است و... یعنی ملیت خود را برتر از بقیه ندانیم زیرا سبب تفرقه می‌شود.
محور چهارم که بسیار مهم است، دشمن‌شناسی است؛ برای ایجاد وحدت بین شیعه و سنی و فرقه های مختلف اسلامی، باید این  مساله را در بین مسلمانان کاملا تبلیغ کنیم زیرا دشمن ما یکی است و در برابر  دشمن واحد باید با هم وحدت داشته باشیم.
 دشمنان ما از قدیم شعارشان این بود که تفرقه بینداز و حکومت کن. چون در صورت تفرقه  می‌توانند بر مسلمین حاکمیت داشته باشند. پس باید بر دشمن‌شناسی امت اسلامی تاکید و نقشه‌های دشمن را برای جامعه اسلامی روشن کنیم.